Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna

Do poradni specjalistycznych kolejki są najdłuższe. Dlatego też dobrze jest znać zasady przyjmowania pacjentów w placówkach AOS – wiedza może sprawić, że będziemy na poradę, badanie czy zabieg czekać krócej.

Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne są udzielane w poradniach specjalistycznych lub w innych placówkach lecznictwa ambulatoryjnego przez lekarza specjalistę. Pacjenci przyjmowani są do poradni specjalistycznych na podstawie skierowania od lekarza POZ lub innego lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy z NFZ. Pacjenci w stanie wymagającym natychmiastowej pomocy specjalistycznej powinni być przyjmowani w trybie natychmiastowym.

Świadczenia realizowane w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, podobnie jak w lecznictwie szpitalnym kwalifikowane są do tzw. jednorodnych grup pacjentów (JGP) i na tej podstawie finansowane i rozliczane. Metodologia oparta jest na grupowaniu przypadków podobnych do siebie pod względem problemu zdrowotnego. Wyróżnia się grupy zachowawcze i grupy zabiegowe. Grupy zabiegowe zawierają m.in. procedury medyczne, które dawniej były dostępne tylko w szpitalnictwie, a których wykonanie jest możliwe w ambulatoryjnych gabinetach zabiegowych. W ramach świadczeń zachowawczych wykonywane są badania lekarskie, udzielane albo zlecane są niezbędne świadczenia diagnostyczne i terapeutyczne, ordynowane są niezbędne leki.

Świadczenia zachowawcze dla pacjentów AOS obejmują następujące typy porad:

• pohospitalizacyjną - w ramach tej porady pacjent, który był leczony w szpitalu, może w ciągu trzydziestu dni od pobytu w oddziale udać się do lekarzy, którzy zajmowali się nim podczas hospitalizacji;
• specjalistyczną pierwszorazową – jest to świadczenie wykonane na rzecz pacjenta pierwszorazowego, obejmuje ono podjęcie decyzji diagnostycznej, podjęcie decyzji terapeutycznej, wskazanie dalszego trybu opieki w odniesieniu do podjętej decyzji, może to być dalsze leczenie w POZ lub pozostawienie w opiece poradni specjalistycznej, skierowanie do szpitala, skierowanie do innego lekarza specjalisty lub zakończenie leczenia szpitalnego. Na zakończenie tej porady lekarz specjalista przekazuje informację dla lekarza kierującego/POZ – wypełnia druk dotyczący ustalonego rozpoznania, wykonanych badań oraz dalszego postępowania;
• specjalistyczną – jest to porada, z której po raz kolejny korzysta pacjent z wcześniej rozpoznanym schorzeniem;
• specjalistyczną zabiegową – jest to świadczenie, w ramach którego wykonuje się procedurę zabiegową w celach diagnostycznych lub terapeutycznych;
• specjalistyczną receptową - lekarz bez dokonania osobistego badania pacjenta, może wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne, jako kontynuację zaopatrzenia w wyroby medyczne, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta, odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej. Porada recepturowa finansowana przez NFZ powinna odbywać się nie częściej niż co 90 dni, w odstępie dłuższym niż 14 dni, w stosunku do innych typów porad.

Recepty

Inaczej niż w przypadku skierowań, recepta w każdym przypadku musi zostać zrealizowana w określonym czasie, w przeciwnym wypadku traci swoją ważność.

Termin na realizację recepty wynosi 30 dni od daty jej wystawienia, a jeżeli wskazano na niej termin realizacji „od dnia” – 30 dni od tego dnia.

Wyjątki od reguły:

• recepty na antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego i parenteralnego (pozajelitowego) są ważne przez 7 dni od daty wystawienia;
• recepty na preparaty immunologiczne, wytwarzane dla indywidualnego pacjenta są ważne 90 dni od daty wystawienia;
• recepty na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sprowadzane indywidualnie dla danego pacjenta z zagranicy są ważne 120 dni od daty jej wystawienia;

Na jednej recepcie może zostać przepisanych do maksymalnie 5 różnych produktów (gotowych leków, środków spożywczych, wyrobów medycznych) lub podwójna ilość leku recepturowego. Jeśli lekarz przepisuje środki odurzające lub substancje psychotropowe, na jednej recepcie może zostać przepisany tylko jeden taki lek.

Lekarz uprawniony do wystawiania recept może wystawić:

• receptę na ilość leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego do maksymalnie 120-dniowego okresu stosowania;
• do 12 recept na następujące po sobie okresy stosowania, nieprzekraczające łącznie 360 dni stosowania, z zastrzeżeniem, że na jednej recepcie nie można przepisać leku, na więcej niż 120 dni stosowania;
• receptę na podwójną ilość leku recepturowego;
• do 16 recept na wykonywane w aptece leki recepturowe w postaci maści, kremów,
• mazideł, past albo żeli do stosowania na skórę, niezbędnych pacjentowi do maksymalnie łącznie 120-dniowego okresu stosowania;
• do 6 recept na środki antykoncepcyjne na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6-miesięcznego stosowania.

Lekarz specjalista może skierować pacjenta na wszystkie badania diagnostyczne niezbędne do rozpoznania choroby i prowadzenia terapii. Koszty wykonanych badań, jak również wyrobów medycznych i produktów leczniczych, w trakcie udzielania świadczeń we wszystkich zakresach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej ponosi świadczeniodawca, czyli poradnia, w której leczy się pacjent na podstawie kontraktu z NFZ.

Lekarz wydając skierowanie na te badania informuje jednocześnie pacjenta, gdzie należy je wykonać.

Wyjątkiem są świadczenia odrębnie kontraktowane oraz badania określone w katalogu ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych (ASDK).

Należą do nich m.in. takie badania:

• tomografia komputerowa różnych okolic anatomicznych, np. głowy, klatki piersiowej;
• rezonans magnetyczny różnych okolic anatomicznych;
• scyntygrafia tarczycy.

Pacjent może wykonać powyższe badania w dowolnie wybranej przez siebie pracowni, czy zakładzie diagnostycznym, który ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Po przeprowadzeniu diagnostyki i ustaleniu rozpoznania lekarz specjalista może zalecić terapię. Kontynuacja terapii zaleconej w AOS, może być realizowana w POZ. Lekarz POZ może wystawiać pacjentowi recepty na leki, które zastosował lekarz w poradni specjalistycznej, jeżeli otrzyma wydaną przez lekarza specjalistę informację – o rozpoznaniu, sposobie leczenia, ordynowanych lekach (m.in. o okresie ich stosowania oraz dawkowaniu). Taką informację lekarz specjalista jest zobowiązany wydać pacjentowi z chorobą przewlekłą raz do roku.

Jeżeli cel leczenia nie może być osiągnięty w trybie ambulatoryjnym, pacjent może zostać skierowany na dalsze leczenie w szpitalu.

Do następujących lekarzy specjalistów nie jest potrzebne skierowanie:

• ginekologa i położnika,
• onkologa,
• psychiatry,
• stomatologa,
• wenerologa.

Bez skierowania są przyjmowane następujące grupy pacjentów:

• inwalidzi wojenni,
• osoby represjonowane,
• kombatanci,
• niewidome cywilne ofiary działań wojennych,
• chorzy na gruźlicę,
• zakażeni wirusem HIV,
• w zakresie badań dawców narządów,
• uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych - w zakresie lecznictwa odwykowego,
• uprawnieni (żołnierze lub pracownicy) – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych w czasie wykonywania zadań poza granicami państwa.

Ważność skierowania

Zazwyczaj skierowanie jest ważne tak długo, jak długo istnieją przesłanki medyczne wskazujące na potrzebę podjęcia leczenia lub wykonania badań. Skierowanie zachowuje ważność do czasu jego realizacji.

Wyjątki:

• skierowanie na leczenie uzdrowiskowe, które jest ważne 18 miesięcy, licząc od dnia jego wystawienia;
• skierowanie na fizjoterapię ambulatoryjną, które traci ważność, jeżeli nie zostanie zarejestrowane w zakładzie rehabilitacji w terminie 30 dni od daty wystawienia;
• skierowanie do szpitala psychiatrycznego, którego ważność wygasa po upływie 14 dni.

Od stycznia 2015 roku wymagane jest dostarczenie oryginału skierowania w terminie 14 dni od daty wpisania na listę oczekujących. Pacjent, który nie dostarczy skierowania w terminie, zostaje skreślony z listy.

Od 1 stycznia 2015 roku u chorych, u których podejrzewa się chorobę nowotworową można realizować diagnostyczny pakiet onkologiczny. Jest to zestaw badań diagnostycznych, które powinny być wykonane u pacjentów posiadających kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego. Więcej o tzw. szybkiej ścieżce onkologicznej w poświęconym temu rozdziale.