Podstawowa Opieka Zdrowotna

Podstawowa opieka zdrowotna jest uważana za najważniejszą część systemu opieki zdrowotnej. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), nazywany potocznie lekarzem pierwszego kontaktu lub rodzinnym, musi być lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, czyli takim, który ma umowę (kontrakt) z Narodowym Funduszem Zdrowia na świadczenie usług zdrowotnych w danym roku kalendarzowym lub pracuje w placówce, z którą Fundusz podpisał umowę. Może to więc być lekarz pracujący w publicznej lub niepublicznej placówce, np. przychodni, przyjmujący w ramach grupowej lub indywidualnej praktyki lekarskiej (w tzw. prywatnym gabinecie), ale pod warunkiem, że podpisał umowę z NFZ. Chory sam wybiera lekarza POZ, bez względu na miejsce udzielania świadczeń i miejsce zamieszkania. Wybór następuje w drodze złożenia stosownej deklaracji, wskazującej na wybór lekarza, u którego pacjent chciałby się leczyć, a także pielęgniarkę i położną POZ. Deklaracje mogą być składane w formie papierowej oraz elektronicznej, choć ten ostatni sposób dostępny jest od niedawna i nie został jeszcze upowszechniony. Poza konkretnymi osobami, od połowy 2014 r. wybieramy także świadczeniodawcę POZ (konkretną przychodnię), co pozwala na zachowanie ważności deklaracji w przypadku, gdy lekarz, do którego byliśmy zapisani, zmieni pracę lub z innych przyczyn nie może już nas leczyć. Ograniczeniem dostępności do określonego lekarza POZ jest liczba pacjentów przypadających na jednego lekarza w ramach kontraktu. Według wytycznych NFZ w ramach finansowania kontraktu na jednego lekarza POZ nie powinna przekraczać ona 2750 pacjentów.

Zaświadczenia

Pacjentowi przysługują nieodpłatnie orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na jego życzenie, jeżeli są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli są wydawane dla celów pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, lub ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie.

Na życzenie pacjenta wydaje się również zaświadczenia lekarskie, jeśli są one wydawane dla celów uzyskania dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Nie można oczekiwać, że lekarz POZ wykona nam inne badania spoza listy określonej w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (aktualna lista badań znajduje się https://zip.nfz.gov.pl/ap-portal/user/menu/open@info?view=031). Co więcej, lekarz płaci za te badania ze swojego budżetu, co stanowi istotne ograniczenie w zlecaniu pacjentom badań diagnostycznych. Wyjątek stanowią badania endoskopowe przewodu pokarmowego (gastroskopia i kolonoskopia), które są finansowane odrębnie przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Lekarz powinien prowadzić proces diagnostyczno-leczniczy rzetelnie, co oznacza, że pacjent powinien mieć zlecane tylko te badania diagnostyczne, które są potrzebne i dostępne w POZ, bez odsyłania go do specjalisty czy zachęcania do wykonania ich prywatnie.

Formą finansowania świadczeń POZ jest metoda kapitacyjna czyli płacenie lekarzowi za każdego objętego w ciągu roku opieką pacjenta. Wysokość stawki podstawowej w 2015 r. wynosi 140,04 zł do 144,00 zł na rok na jednego pacjenta zadeklarowanego do lekarza POZ, czyli ok. 12 zł na miesiąc. Stawka jest zależna od formy sprawozdawczości z wykonania badań diagnostycznych przez lekarza POZ. Stawka kapitacyjna za pacjenta jest korygowana wskaźnikiem, zależnie od wieku ubezpieczonego. Np. stawka kapitacyjna dla pacjenta w wieku od 0 do 6. roku życia wynosi 2,0 x 140,04 zł, czyli ok. 280 zł rocznie.

W związku z tym, że maksymalna liczba pacjentów na jednego lekarza POZ może wynieść 2750 osób to przy maksymalnej możliwej liczbie pacjentów objętych kontraktem, lekarz POZ dysponuje na prowadzenie praktyki kwotą około 385 110 zł na rok (2750 x 140,04 zł = 385 110 zł). W powyższej kwocie zawarte jest wynagrodzenie lekarza oraz innych osób zatrudnionych w praktyce, wszelkie koszty związane z prowadzeniem praktyki w ramach kontraktu, a w tym także koszty zleconych pacjentom badań dodatkowych.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej po wyczerpaniu własnych możliwości diagnostycznych i terapeutycznych, może skierować pacjenta do poradni specjalistycznej finansowanej w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS). Lekarz kierujący pacjenta do lekarza specjalisty lub do szpitala, zobowiązany jest dołączyć do skierowania, wyniki wykonanych badań diagnostycznych, umożliwiających potwierdzenie wstępnego rozpoznania.

Od stycznia 2015 r. lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który podejrzewa u pacjenta chorobę nowotworową, wydaje kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego. Karta ta zastępuje skierowanie do lekarza specjalisty. Szczegóły dotyczące tej karty znajdują się w rozdziale Szybka Terapia Onkologiczna.

Bywa tak, że chory wymaga konsultacji specjalistycznej, a nie jest w stanie poruszać się sam. Wtedy lekarz rodzinny wystawia zlecenie na przewóz na pierwszą konsultację specjalistyczną transportem sanitarnym (karetką, bez lekarza) do najbliższego ośrodka świadczącego takie porady. W przypadku innego wyboru przez pacjenta lub rodzinę, obowiązuje dopłata do przewozu. Jeśli chory ma problem z poruszaniem się środkami komunikacji publicznej i wymaga pomocy opiekuna, może uzyskać transport sanitarny za dopłatą.